Sobre el Inferno (I)

Vai us días úa amiga a la que teño en moi alta estima fía por Facebook úa pergunta al aire (bueno, máis ben fía úa pergunta a quen quixera respondella). Úa pergunta que podería parecer extraña, pero que a min me despertou moito interés, a pergunta era «qué é para ti el inferno?». Úa pergunta que pode ter moitas interpretaciois, pois podemos falar de un inferno sensu stricto ou de un inferno figurado. Esto é, é úa pergunta que tanto pode dirixirse a un creínte, a un ateo ou a un agnóstico (como é el meu caso).

El tema é compricado e penso que vai dar para varios post (asina que, amigos non interesados en cuestiois relixiosas, preparádevos...).

Falando con esta amiga xurdía el idea filosófica/poética (non estrictamente relixiosa) del Inferno. Dicía ella que el Inferno é un mesmo (citaba a Sartre, pero teño que reconocer que non lo llin). Eu penso máis que en gran midida el Inferno somos nosoutros mesmos, pois todos os sufrimentos que poden haber, en certo modo acaban xurdindo de nosoutros mesmos. Ben, é verdade que pode haber e hai xente que nos xenera (voluntaria ou involuntariamente) sufrimento, pero el desasosego personal acaba salindo de nosoutros mesmos.

Nese sentido cabe falar de un Inferno figurado, lo que poderíamos chamar un Inferno nesta vida, un Inferno terrenal (como cabería falar de un Paraíso terrenal) e cabería falar de un Inferno e un Paraíso clásicos; esto é, un Paraíso celestial e un Inferno celestial (anque soe raro ou contradictorio chámolo asina por fer el paralelismo). Para un ateo lo máis fácil sería negar absolutamente este Inferno e este Paraíso, negar a continuidade de colquera forma de vida despois da morte. Para un crente lo fácil sería seguir a doctrina da súa correspondente relixión e falar de un Inferno e de un Paraíso dos xustos, acorde á súa confesión. Para un agnóstico...

Aquí cabe precisar que un agnóstico non é un ateo. Parece úa perogruiada, pero non lo é, e non poucas veces amigos ateos entenden que a fin de contas é lo mesmo ser agnóstico que ateo, como se un agnóstico fora un ateo ligth, quiciabes menos belixerante coa relixión... Del mesmo xeito un agnóstico non é un crente ligth, menos fervente nas súas crencias pero crente. Un agnóstico é un agnóstico (enllazo el artículo da Wikipedia sobre agnosticismo, porque, honestamente, non teño agora mesmo moita gana de espricar lo que é un agnóstico...).

Entós, volvendo al concepto del Inferno, se fora crente tería clara a descripción del Inferno celestial, pois al profesar úa relixión concreta, reproduciría el dogma correspondente (tanto se esta hipotética relixión inclúi el Inferno como se non). Non profeso nengúa relixión, pero poveño dúa realidade cultural determinada. Esto é, como europeo proveño dúa cultura cristiana (anque eu non profese a relixión cristiana en ningúa das súas formas), e como asturiano a forma cristiana concreta que se manifesta na mía realidade cultural é el catolicismo (por máis que vai anos decidira, e sigo mantendo, anque seña un gran procastinador, apostatar). Polo que non é de extrañar que ás dudas que como agnóstico podan xurdir non poda outro que ter como marco relixioso de referencia el catolicismo; cousa que tamén fain, naturalmente, os ateos destas terras condo negan a relixión, negan primeiro de todas la que tein máis a mao e la que, por razois culturales, mellor conocen.

Asina que, retomando a pergunta da mía amiga... Imos intentar responder empezando polo máis xinxello (ou polo que de primeiras parece máis xinxello). Se podemos falar e un Inferno e un Paraíso sensu stricto e de un Paraíso e un Inferno figurados, poéticos...

Que é el Inferno terrenal (figurado)? 

Quiciabes con moita facilidade e case simpleza poderíamos entender que el Inferno figurado é el ausencia de felicidade. E poderíamos meternos a definir que é a felicidade, pero entós daríannos as uvas aquí... asina que mellor eso lo deixamos. Ese Inferno serían os medos e todo aquello que nos fai mal, faigámosnoslo nosoutros mesmos (moi común) ou colquera outra persoa (querendo ou sen querer), ou ben resultado de colquer desgracia azarosa (úa enfermedade, úa morte triste para nosoutros...). En ese sentido, como os medos e as incertidumbres están en nosoutros, podemos dicir que ese Inferno está en nosoutros. Mesmo podemos dicir que como el dolor está en nosoutros, anque nos lo causen outras persoas, el Inferno estaría en nosoutros.

Moi probablemente a soledade, en colquera das súas formas, é el maior dos Infernos terrenales. Anque a tristeza e a soledade non é prácticamente nunca absoluta, polo que habería úa serie de infernos e paraísos que coexistirían nel tempo e na mesma persoa. 

E el Paraíso terrenal (figurado)? 

Parece que estamos avezados a ver el mundo (a lo menos na nosa cultura occidental) en contrapostos: Lo bon e lo malo; lo guapo e lo feo (por máis que daqué poda ser guapo e feo a un tempo, ou bon e malo a la vez), a verdade e a mentira (esto si que daría para un ensaio digno de un premio Nobel), etc. En consecuencia, dende úa óptica occidental (crente, agnóstica ou atea) é fácil definir el Paraíso. El Paraíso sería el contrario que el Inferno. Esto é, os espacios de paz interior, de felicidade, de compañía (en colquera das súas formas, non ten por qué ser compañía física). Ese abrazo, ese chucho, ese dormir tranquilo sen mala conciencia... E por que non, esa birra colos amigos. Todos esos serían espacios del Paraíso terrenal.

Pero, quiciabes, estos señan un pouco llugares comuis. Al final todos sabemos, grosso modo, que é el que nos fai ben e qué nos fai mal, que nos fai felices e que infelices. E a cada quen será úa cousa. E a úa mesma persoa será úa cousa distinta en función al momento, á perspectiva de cada momento... a tantas cousas... Al final un atopa na vida X razois para sentirse feliz ou infeliz nun momento dado, e, globalmente, nese momento sentirase infeliz ou feliz en función a que haxa máis cousas dun llado ou del outro ou en función a qué cousas lle dá máis importancia (pode haber mil razois para sonrir e úa sola lo suficiente forte para fernos infelices, pode haber mil razois para sentirse infeliz e úa sola pode darnos a felicidade máis grande).

Mesmo úa mesma cousa pode fernos al tempo felices e infelices. Exemplo facilón (si, demasiado facilón, podedes botarmo en cara con xusticia), esa relación de parexa que, como núa canción mala de verao, fainos felices porque estamos con quen queremos estar pero infelices porque se comprica por X razón, e entós experimentamos dous sentimentos contrarios á vez e os dous pola mesma razón (si, si, con matices).

Pero... Qué pasa con ese Inferno (e ese Paraíso, non sei por que a mía amiga perguntou namais polo triste) non figurado?

Como agnóstico, de primeiras, non vou afirmar que hai vida despois da morte, pero tampouco que non a haxa. E é que para falar de ese Inferno (e de ese Paraíso) celestiales hai que falar, primeiro da morte e da vida despois da morte.

Pero como el post está allargándose máis del que prevía, esa parte (e el tema que nos concerne máis estrictamente sobre el Inferno e el Paraíso celestiales) vou falar en outra entrega (que non é cousa de estirar esto por demáis).