Hai quen ve nel Reino de España certos cambios na súa estrutura política. Persoalmente cóstame velo, pero non pouca xente interpreta que dos escándalos del anterior rei de España, heredados, en certo modo, pol actual rei (e os mesmos escándalos de Felipe VI) supón úa crise pra Coroa, como institución, e con elo al sistema monárquico. Por outra banda, algús son, pral meu criterio, extremadamente entusiastas coa entrada de Unidas Podemos nel Goberno de España, interpretándolo como el principio del cambio. É esta a xénese dúa III República Española? Eu penso que non hai razois pra pensar asina, pero poñámonos en que seña asina, de que modelo republicano estamos a falar?
A nivel territorial é evidente que España tuvo sempre úa relación traumática coas súas distintas realidades nacionales/rexionales/provinciales/forales... Un trauma que en gran medida, é úa apreciación mui persoal, ven dun verdadeiro desconocemento da realidade territorial española (desconocemento fomentado, por suposto). Póñamos por caso, un pouco tonto, se queremos: Cuantas Comunidades Autónomas ten España? Daquén responderá, con seguridade, 17. E quen quira sacar nota dirá "e dúas Cidades Autónomas". Ben, é úa carallada, pero España ten 16 Comunidades Autónomas (rexidas por Estatutos de Autonomía), úa Comunidade Foral (Navarra, rexida por un foro) e, efectivamente, dúas Cidades Autónomas. Esto ten por consecuencia que, por caso, el 155 non se lle podería aplicar a Navarra. Ou que se se lle aplicara al País Vasco el 155, parte desas competencias vascas colleríalas el Estado, pero outra parte volverían ás Diputaciois Forales.
Pero falábamos da III República Española e de que forma podería ter. Mesmo sen chegar a prantiar a proclamación da República, non falta en España quen defende úa realidade estatal distinta. Esto ven sendo el conflicto secular del Estado español, non nel actual réxime constitucional, senón na súa Historia, dende as guerras carlistas e a defensa dos foros (perdidos en algús territorios), mesmo dende as guerras de sucesión nas que Aragón perde os sous foros, hasta os proxectos federales da I República, pasando polas guerras cantonales en Murcia e chegando aos conflictos del Estado Catalán coa II República Española ou as reticencias désta a reconocer Estatutos de Autonomía (tamén pra Asturias) hasta a España Una Grande y Libre e el posterior café para todos con dúas vías pra acceder al Autonomía.
Este discutinio territorial é a constante española (pra algús a razón pola que podemos dicir que España é, en certo modo, un Estado fallido). E forma a principal preocupación española en cualquera sistema político, quer democrático, quer dictatorial, quer republicano, quer monárquico, quer centralista, quer autonómico.
Coel procés catalán apareceron voces federalistas, mais, polo que seña, acabou el procés e acabaron esas voces federalistas. Pero non é menos certo que boligan outra volta certas voces federalistas ante posibles cambios constitucionales.
E, mirando prá casa, mirando pra Asturias, ábrese úa reforma del Estatuto (ou supoemos que se abre, porque aínda non se abríu e a cousa vai eternizádosenos un pouco) que nos medios ten como principal cuestión a cuestión lingüística, a oficialidade del asturiano (e del galego-asturiano), o como gustamos de dicir neste blogue, a oficialidade del galego e del asturiano. Pero non é solo a oficialidade lo que as asturianas e os asturianos nos xugamos na reforma del Estatuto. É el acceso a maiores competencias. Competencias maiores sobre el transporte (el traspaso del sistema ferroviario que tan ben se fexo nel País Vasco e que está incruído nel Estatuto de Autonomía asturiano). Competencias al hora de realizar cambios nas estructuras internas de Asturias (el famoso reconocemento institucional das Parroquias Rurales, tamén presente nel noso Estatuto, pero apricado a úa minoría de parroquias asturianas). Competencias pra realizar cambios na fiscalidade e deretos sociales dos asturianos, el acceso a úa tarifa eléctrica asturiana (que as eléctricas non se leven el que producen coa forza dos nosos ríos, el exemplo clarísimo del Navia, monopolizando os nosos montes ou contaminando el noso aire, pra máis inri con carbón del outro lado del mundo). Competencias pra impedir que as empresas que producen en Asturias fiscalicen en paraísos fiscales dentro del Reino (paraísos prás empresas, non praos ciudadanos desos territorios que se ven privados de servicios básicos). Competencias pra que el acceso a novos sistemas de protección social (benvidos, por suposto) non supoñan retirar competencias autonómicas; falo agora del traspaso efectivo de competencias coa sustitución del salario social, de competencia autonómica, pol ingreso mínimo vital, competencia estatal, colo que se da, de facto, un traspaso de competencias. Acaso cabe falar de federalizar España recentralizando competencias?
Non está de máis recordar, nese sentido, el Forismo Xuntista del que falou nalgúa ocasión Sánchez Vicente, e reivindicar un dereto histórico dúa nacionalidade histórica, seña núa República Federal ou nun Reino federalizante. E, por suposto, este foralismo asturiano ten que ser de obrigada defensa por parte das instituciois autonómicas, reivindicando e tendo como principal vocación ter el máximo de autonomía que se poda ter nel sistema político que téñamos en cada momento, seña un futurible sistema republicano federal, monárquico federalizante ou mesmo nel marco actual da Constitución del 78 e el Estatuto del 81, poendo especial énfase nel réxime fiscal (temos aí el réxime fiscal foral dos vascos e navarros, pero tamén el réxime especial dos canarios) que nos ía permitir profundizar nas maiores competencias ou mesmo pra non vernos abocados a renunciar, de facto, as competencias que xa tíamos asumidas, e dándonos un maior márxe pra que el Autonomía e el atención á estructuración de Asturias non seña esternalizada (penso na esternalización de facto que supón el CTA en favor da empresa Alsa, que non sei onde tributa, por certo), ou que non podan planear obscuros intereses privatizadores sobre el sistema ferroviario asturiano. Esta ten que ser a linia principal que traballar cara á próxima reforma estatutaria, amén de reconocer os deretos lingüísticos pra tódolos asturianos en todo el territorio (sen ámbitos territoriales que valian).
Porque seña núa España monárquica ou núa España republicana, a cuestión territorial ha ser a principal preocupación deste Estado. E Asturias non pode corformarse con ir a remolque del que pase noutros territorios. Se caminamos hacia úa España máis federal (coronada ou sen coronar), Asturias ha ter a súa voz propia. E ese é el republicanismo que temos que afrontar as asturianas e os asturianos se de verdade temos na cabeza úa idea de Liberdade, Igualdade e Fraternidade.
