Sobre el Día das Letras Gallegas.

Nel país vecín vein de celebrar, vai dous días, el Día das Lletras Gallegas. Úa reivindicación que deste llado del Eo non parece ter ningúa trescendencia (como non parece tello deste llado de Frexulfe el Día das Lletras Asturianas, e é que al final el discurso dominante cómenos), núa clara desconexión entre os falantes e escribintes de gallego en ambos países (dalgún podería reseñar que tamén hai úa evidente desconexión a os dous llados del Miño, e esa é úa realidade que non imos negar aquí).

Nel país vecín vein de celebrar un día que é reseñable por dúas razois. Por un llado porque é el día institucional para celebrar a escritura nesta llingua e a reivindicación de normalidade para esta llingua nel Reino de España (a niveles prácticos a reivindicación de normalidade queda namais en Galicia). Por outro llado porque a institución que supostamente lidera esta celebración, a Real Academia Galega, e a sociedade civil gallega déronse ás costas (ou mellor dito, a RAG deulle as costas á sociedade civil gallega) e dende a institución decidiron dedicar el Día das Lletras Gallegas a un franquista que, ademais de delatar a varios galleguistas durante a dictadura, traballou para manter el gallego como llingua subsidiaria de castellán. Mal coñazo, non sei en que estarían pensando na RAG.

A cousa é que, ante esta perspectiva, a sociedade civil gallega decidiu convocar el sou propio Día das Lletras, dedicándollo á literatura tradicional. E é que a final, en colquera llingua, os escritores son mui importantes para colquera proceso de normalización, e, por suposto, para a creación literaria, pero ben de veces esqueicemos el valor que ten a literatura tradicional, el valor de transmisión da llingua que tuvo e ten a literatura tradicional, esos contadores e esas contadoras de historias, chistes, romances, canciois... que anónimamente foron mantendo vivas as llinguas as culturas, as identidades... Sen los que os escritores non serían naide e nada poderían fer.

Al final hai que mirar el llado bon hasta ás cousas máis malas, e é que ante úa Academia gallega que quer conmemorar a un franquista, hai úa sociedade civil que quixo máis conmemorar a literatura tradicional. Dende Asturias hai que lamentar que, hasta agora, non fóramos a pensar en fernos eco, anque fora mínimamente, dun día que conmemora as lletras nesta llingua que é, tamén, nosa. E é que non é el primeiro ano que se llegan a ouguir insinuaciois da necesidade de participar de dalgún xeito desta celebración dende Asturias, pero como tantas outras cousas queda sempre augua de ovos.

Hai quen pensa que dende el Eo-Navia temos que escoller se queremos participar del Día das Lletras Asturianas ou del Día das Lletras Gallegas, llegando a xurdir úa extraña pergunta, qué son as lletras gallegas ou as lletras asturianas? Non vai tanto na Pola Siero houbera úa mesa redonda sobre lliteratura asturiana/lliteratura de Asturias, con autores en llingua asturiana, gallega e castellana. E a pergunta era esa, qué é a literatura asturiana? Non parecía que tuvera mui claro se a literatura escrita por asturianos en llingua castellana era ou non literatura asturiana, anque naide parecía dudar que a etiqueta lle quedara ben a os escritores en gallego-asturiano. Pola mía parte, téñolo mui claro, se a literatura asturiana é la que se fai en Asturias, un autor en castellano ou en wolof que fai literatura en Asturias, fai literatura asturiana. Se a literatura asturiana é la que se fai en llingua asturiana, un autor que escribe en gallego en Asturias non fai literatura asturiana, pero si la fai un autor que, en Lleón, por caso, escriba en llingua asturiana.

Máis alló da definición de literatura asturiana, literatura gallega, lletras asturianas, lletras gallegas, cabe destacar que el Día das Lletras (xa as gallegas, xa as asturianas) é un día de conmemoración lingüística, pero tamén é un día de reivindicación política. Nel caso asturiano é, sempieternamente, el día da reivindicación da oficialidade. E en ese sentido é máis que evidente que os asturianos de llingua gallega temos a nosa reivindicación en Uviéu (non parece ter moito sentido manifestarnos pola oficialidade da nosa llingua en Santiago, nin pola escolarización, nin pola normalización social que ten que xestionar el Goberno asturiano e lexislar a Xunta Xeneral), polo que a presencia da xente del Eo-Navia en Uviéu el Día das Lletras Asturianas parece máis que razonable. Por outra banda, dende el entendemento de que as comunidades lingüísticas que forman parte de distintas comunidades políticas non tein que tar aislladas entre si (úa recomendación que, por certo, xa fixera a UNESCO vai ben de anos), non parece nada extraño que a xente del Eo-Navia pudéramos tar en Santiago el Día das Lletras Gallegas, ou que se pudera fer dalgún acto en Asturias, particularmente nel Eo-Navia, este día (como se fai tamén nel caso das Lletras Asturianas). De feito, a naide parece sorprenderlle que todos os anos se desplace xente del País Lleonés a Uviéu a participar del Día das Lletras Asturianas, e todos parecemos entender que non se debe namáis a úa cuestión de solidaridade. Esto é, non é lo mesmo que haxa bandeiras de Castella ou de Canarias en Uviéu el Día das Lletras Asturianas (que las houbo este ano) que que haxa bandeiras de Lleón, onde comparten llingua (as dúas llinguas, en realidade) con Asturias.

Como sempre, neste blog preténdese fer análisis en clave asturiana e en clave eonaviega (se me permitides el xentilicio, que tampouco é que acuñara eu), e en esa clave miramos para el día das nosas lletras nel país vecín. Quiciabes pouco a pouco tendamos máis pontes que, como a Ponte dos Santos, salten el Eo e comuniquen estos dous países nun traballo conxunto pola dignificación lingüística. Como todo, se non é, haberá que fello.