Asturianía de tódalas Asturias.

Chega el día de Asturias e parece un tópico xa neste blog escribir daqué en relación a esta efeméride. É comprensible, sendo como é un blog soberanista.

Con todo daqué parece estremar el 8 de Setembre de 2021 del resto de 8 de Setembre. En primeiro lugar é el segundo 8 de Setembre pandémico que vivimos, colo que esto supón pra colquera celebración ou pra colquera reivindicación.

En segundo lugar, precisamente Setembre de 2021 é a data afixada pra abrir el proceso de oficialidade del asturiano e del galego de Asturias, aínda que, nel caso da lingua del extremo occidental del país parece que haxa que fer rocambolescas carambolas pra rechazar, xa non el glotónimo galego de Asturias, senón mesmo el glotónimo galego-asturiano, otrora el glotónimo dos bos.

Ábrese, non sabemos se con misa en Cuadonga mediante, ou non, un curso que vai ser duro e pedregoso pral reconocemento dos deretos lingüísticos dos asturianos e as asturianas. Pero... Quen son os asturianos? Ben, parecera que a resposta debera ser fácil, os asturianos somos aquelos que formamos parte da Comunidade Autónoma de Asturias. Mas, se esta definición abonda, sen duda, pra explicar quen somos os ciudadanos asturianos, parece que se falamos de qué el que conforma el ser asturiano, a comunidade humana asturiana, esta definición pode quedarse curtia.

Podéramos dicir que os asturianos somos esa comunidade humana que unidos por úa cultura, úa historia... e un xeito de ser e de estar nel mundo tomamos consciencia política da nosa asturianía e tomamos a decisión colectiva de conformar Asturias. E, como é sabido por todos, as cuestiois lingüísticas avezan a ter un peso importante na construcción das identidades; e, pola contra, a cuestión identitaria aveza a ter un peso importante na concepción das linguas (deso temos falado abondo neste blog).

Dicen, davezo, en Galicia, que se Galicia é Galicia e os galegos son galegos, é por obra e gracia da lingua galega. Esto é, a defensa e el uso da lingua propia dun territorio (independentemente de que esa lingua se dea ou non noutros territorios con outras identidades) é daqué que, sen duda, xune á xente aínda máis al territorio e a colectividade formada. Dito doutro xeito, é comprensible que un galego que defenda que ser galego é máis que úa xeografía, que defenda que ser galego é un xeito de ser e estar nel mundo, defenderá a lingua galega. E del mesmo xeito fairá un vasco, un catalán, un aragonés, un sardo, un bretón... e un asturiano que compartan ese discurso da identidade como xeitos de ser e estar nun mundo enorme e plural.

Pero ben é verdade que un galego lo ten máis fácil, pois a lingua propia de todo el territorio galego é el galego. En Cataluña tein un pequeno trozo que fala outra lingua (e é úa realidade que articulan dun determinado xeito), que é el Vale de Arán, pero se nos imos al concepto dos Païssos Catalans (e non imos neste post a entrar a validez ou non dese proxecto político, porque non é cousa nosa), topámonos que nel País Valenciano hai amplas áreas que non son catalanofalantes, senón castellanofalantes... Lo mesmo nos pode pasar en Navarra, colo que igual temos que darlle úa volta a que el que fai catalán ou vasco a úa persoa é a lingua (ou darlle úa volta ás reivindicaciois territoriales, úa de dúas). Xa non falemos da diversidade lingüística sarda ou del feito de que na capital bretona non se fale bretón.

Os galegos son galegos por obra e gracia da lingua galega. Esto non quer dicir que todos os que compartamos esta lingua séñamos galegos, nin al outro lado del Miño nin a este lado del Eo. Non falta quen quera entender que os asturianos somos (son?) asturianos por obra e gracia da lingua asturiana, independentemente de que fóra de Asturias tamén se fale esta lingua e esto non converta a leoneses ou mirandeses en asturianos. El problema está, non xa en que fóra de Asturias tamén se fale asturiano sen necesidade de que estos asturianofalantes formen parte deste proxecto colectivo que é Asturias, senón que xente que formamos parte deste proxecto colectivo que é Asturias non falamos asturiano (nin úa fala local eonaviega que é pero non é pero hai que fer porque seña pra poder pechar a cuadratura del círculo aquel de un pueblu, una llingua, una nación).

Porque chega el Día de Asturias e chegarán os discursos en asturiano e, sí, probablemente tamén, en fala eonaviega, onde entre outras cousas quereran, outra volta, fernos crer que é a voluntade popular esta concepción tan tan concreta da lingua del extremo occidental de Asturias. E chega el tan ansiado mes de Setembre e abriránse mil debates sobre la 'llingua' y la 'fala', onde el valor identitario vai recaer sobre la que é 'lingua' e non sobre la que é 'fala'. 

Algús pensamos que se Asturias é aínda Asturias é por obra e gracia da lingua asturiana e da lingua galega, e que, pra muitos asturianos, falar galego é el que afirma a nosa asturianía, sendo el galego úa lingua de noso.

Aínda vai un par de días tuven ocasión de falar cúa persoa representante dúa formación política asturiana que está apostando por ter relaciois internacionales con outros poblos deste Reino. E, en concreto, col poblo galego. Falábame este compañeiro que falando con organizaciois galegas chegaban á conclusión de que Galicia había respetar a nosa identidade asturiana e Asturias había de representar a nosa lingua galega, sendo que, ademais, os conceptos pechados que avezamos a ter das fronteiras habería mudar hacia un concepto máis poroso, úa idea coa que, eu, non podo estar máis de acordo (e sobre la que xa falamos neste blog). Aínda máis, estas organizaciois asturianas e galegas chegaban á conclusión de que, nel fondo, Asturias e Galicia non son dúas realidades particularmente diferentes.

Esta é a estratexia que a parte máis vanguardista del soberanismo asturiano e del soberanismo galego están tomando, la de fer das fronteiras lugares de encontro e non de separación. E esto ten muito que ver sobre a identidade asturiana e el concepto de asturianía que queremos xerar, poque se xeramos úa identidade monolítica, irredenta, pechada... pouco lugar imos ter os falantes de galego asturiano. Se pretendemos asturianizar aos eonaviegos, del mesmo xeito que Wert pretendía españolizar aos catalais, estaremos partindo de que a xente dos 18 concellos máis occidentales somos menos asturianos. Se pretendemos xerar conceptos e discursos como los que hai detrás del termo fala eonaviega, similar al LAPAO ou al formenterés, que diría Casado, non podemos esperar outra cousa que úa castellanización galopante, aínda máis, nel Eo-Navia. Pero non xa úa castellanización, senón úa desmantelación ás carreiras de todo el noso patrimonio cultural inmaterial. Entrando en guerras cuturales absurdas, da mao de negaciois lingüísticas (e de deretos) sen sentido, non imos conseguir máis que diluir a nosa cultura e a nosa identidade nel mar del globalismo uniformador que nos amenaza a todos. Porque al final, con qué autoestima podemos enfrentar ese globalismo uniformador os eonaviegos se sempre estamos ante el discurso da negación? Non podemos definirnos polo que non somos, polo que dicimos que non falamos, pero sabemos que si falamos... Porque esto namais crea úa sociedade acomplexada que difícilmente vai ter ferramentas pra afrontar el futuro.

Porque chega el Día de Asturias, pero tamén el Mes de Asturias, el mes nel que se abre el proceso nel que os asturianos e as asturianas séñamos ciudadanos de pleno dereto, pero tamén nel que Asturias se constrúa como Asturias, que constrúa a súa asturianía sobre os deretos e sobre a nosa cultura, mui especialmente nas nosas linguas, nun proceso que non nos deixe fóra e que non nos obrigue a cambiar el xeito que temos de ser asturianos pra estar dentro (porque igual non queremos cambiar el xeito de ser e estar nel mundo que temos, e acaban botándonos a muitos deste proxecto común).

Chega el Día de Asturias e ábrese un debate que debe establecer se Asturias quer siguir autopercibíndose con complexo, limitando a nosa identidade al nacional-cachopismo e escondendo nun grandonismo de portas pra fóra el que de portas pra dentro non é outro que un complexo de identidade grande (os bables, a fala eonaviega, el desprecio á identidade, al patrimonio...). E daqué importante pral autopercepción dos asturianos é entender a nosa realidade lingüística. Acabar coel discurso dos bables («no es lo mismo el bable de Mieres que el de Llanes que el de Boal») e presentar el galego asturiano á sociedade asturiana, axudando a que os asturianos e as asturianas del Eo-Navia pódamos, con tódolos demáis asturianos, fer as paces coa nosa lingua e a nosa identidade.

Bon día de tódalas Asturias.